مطالعه وضعیت محافظت مالی در هزینه‌های سلامت در بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی در بخش درمان غیرمستقیم در سال 1402

** ذیل بند 6 سیاست‌های کلی تأمین اجتماعی ابلاغی رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی)

محافظت مالی از افراد در برابر هزینه‌‌های سلامت و مشارکت مالی عادلانه در تأمین مالی هزینه‌‌های سلامت از کارکردهای اصلی سازمان‌های سلامت در همة کشورهاست. در این مطالعه ‌‌میزان محافظت مالی در برابر هزینه‌‌های سلامت در میان بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی در بخش غیرمستقیم ارزیابی شد.

داده‌‌های مربوط به 1691 خانوار بیمه‌شده‌‌ در 5 مرکز استان براساس نمونه‌‌گیری چندمرحله‌‌ای در سال 1402 ارزیابی شد. داده‌‌های مورد نیاز از طریق پرسش‌نامة سازمان جهانی سلامت از طریق مصاحبة رو در رو ‌‌جمع‌‌آوری شد. برای محاسبة هزینه‌‌های کمرشکن سلامت از آستانه‌‌های 40، 30، 20 و 10 درصد کل هزینه‌‌های خانوار استفاده شد و مهم‌ترین عامل‌های تعیین‌کنندة هزینه‌‌های کمرشکن با رگرسیون لجستیک چندگانه تعیین شد. شاخص تمرکز و منحنی تمرکز برای سنجش نابرابری اقتصادی در هزینه‌‌های کمرشکن و هزینه‌‌های ‌‌سلامت و شاخص کاکوانی برای بررسی عدالت در توزیع پرداخت‌‌های مستقیم از جیب استفاده شد. داده‌‌ها با نرم‌‌افزارهای اکسل و استاتا نسخة 17 تحلیل شده است.

نتایج توصیفی نشان داد خانوارهای با پوشش بیمة اجتماعی در کشور حدود 11 درصد از هزینه‌‌های خود را برای سلامت هزینه می‌‌کنند. شیوع هزینه‌های کمرشکن ‌‌در آستانة 40 درصد ظرفیت پرداخت خانوار، 7/15 درصد و در آستانه‌‌های 30 درصد و 20 درصد به‌ترتیب برابر با 1/20 و 1/30 درصد بود. سن سرپرست خانوار، وضعیت اقتصادی خانوار، استفاده از خدمات دندانپزشکی، استفاده از خدمات دارویی و استان محل زندگی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر مواجهة خانوارهای مورد مطالعه با هزینه‌‌های کمرشکن سلامت است. شاخص کاکوانی نشان داد افراد با وضعیت اقتصادی پایین‌تر مشارکت بیشتری در تأمین مالی سلامت دارند.

 مطالعه نشان داد استفاده از روش پرداخت مستقیم برای تأمین مالی هزینه‌‌های سلامت بر مبنای ظرفیت پرداخت خانوارها عادلانه نیست و به فقیر شدن خانوارها و حتی عدم استفاده از خدمات سلامت در بعضی مواقع منجر می‌‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌‌شود در راستای افزایش حفاظت مالی از خانوارهای با بیمة اجتماعی، سازمان از طریق مختلف مانند تأمین منابع مالی جدید از طریق کاهش هزینه‌‌ها و یا افزایش حق‌بیمه در راستای افزایش پوشش خدمات دندانپزشکی و خدمات دارویی حرکت کند. قطعاً افزایش پوشش بیمه‌‌ای برای این دو نوع خدمات به کاهش قابل ملاحظه در پرداخت‌‌های مستقیم از جیب و شیوع هزینه‌‌های کمرشکن و هزینه‌‌های فقرزای سلامت منجر خواهد شد.