فاز دوم ساخت جدول تغییر وضعیت بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی با استفاده از اطلاعات بیمه‌شدگان
گزارش کارشناسی با عنوان فاز دوم ساخت جدول تغییر وضعیت بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی با استفاده از اطلاعات بیمه‌شدگان (گزارش دوم: به‌روزرسانی نرخ‌های فوت بیمه‌شدگان مرد، ازکارافتادگی و بازنشستگی بیمه‌شدگان و برآورد نرخ‌های فوت بازنشستگان به تفکیک جنسیت) منتشر شد.
یکی از مهم‌ترین پارامترهای دخیل در محاسبات اکچوئری و پیش‌بینی جریان‌های نقدی در صندوق‌های بازنشستگی نرخ‌های مرگ‌ومیر، ازکارافتادگی و بازنشستگی است که عموماً در جدول ریزش‌های چندگانه نمایش داده می‌شوند. برآورد این نرخ‌ها بر اساس داده‌های بیمه‌شدگان و به‌روزرسانی آنها از ملزومات بیمه‌گری است. بااین‌حال، در ایران محاسبات اکچوئری صندوق‌های بازنشستگی بر اساس جدول 90-88TD انجام می‌شود که نرخ‌های این جدول با مشکل بیش‌برآوردی مواجه است. لذا، نتیجة استفاده از این جدول کم‌برآوردی تعهدات اکچوئری و ذخایر است. این موضوع ضرورت تهیة جدول تغییر وضعیت بیمه‌شدگان صندوق‌های بازنشستگی کشور را برجسته می‌سازد.
گزارش حاضر تلاشی برای ساخت جدول تغییر وضعیت بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی است. در این گزارش، که محصول دوم از طرح پژوهشی با عنوان ساخت جدول تغییر وضعیت بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی با استفاده از اطلاعات بیمه‌شدگان است، نرخ‌های مرگ‌ومیر بیمه‌شدگان و بازنشستگان، نرخ ازکارافتادگی و نرخ تمایل به بازنشستگی به تفکیک سن و جنسیت ارائه شده است. شایان ذکر است که گزارش اولِ طرح یادشده در تاریخ 01/12/1395 تحت زیرعنوان برآورد جداول زندگی و ازکارافتادگی بیمه‌شدگان اصلی به تفکیک سن و جنسیت منتشر شد. در گزارش حاضر، پس از دریافت داده‌های سال 1395 و فوتی‌های سازمان ثبت‌احوال کشور، نرخ‌های اولیة ارائه‌شده در گزارش اول به‌روزرسانی و جدول ریزش چندگانه ارائه شده است.
برای دستیابی به اهداف طرح، به‌طور مستقیم از بیش از 41 میلیون رکورد مربوط به سال‌های 1391 تا 1393 اخذشده از دفتر آمار و مطالعات اقتصادی و اجتماعی سازمان و همچنین، 500 هزار رکورد مربوط به فوتی اخذشده از دفتر راهبری سیستم‌ها استفاده شده است. علاوه‌براین، در اجرای طرح بیش از 20 میلیون رکورد مربوط به سال‌های 1390 و 1394 به‌صورت غیرمستقیم مورد بهره‌گیری قرار گرفته است.
در این گزارش ابتدا نرخ‌های خام مرگ‌ومیر به تفکیک سن و جنسیت برای سال‌های 1391 تا 1393 برآورد شده و پس از لحاظ نمودن کم‌شماری فوتی‌ها، این نرخ‌ها به‌روزرسانی و با استفاده از روش‌های زینه‌بندی تعدیل شده‌اند.
پس از بررسی داده‌ها برای بیمه‌شدگان مرد و زن آشکار شد که کم‌شماری فوت برای بیمه‌شدگان زن قابل‌ملاحظه است که داده‌های مربوط به آنها را با بی‌اعتمادی مواجه می‌کند. به همین دلیل، در این پژوهش جدول‌های مرگ‌ومیر و ریزش‌های چندگانة بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران مرد سازمان تأمین اجتماعی تهیه شده و برای بیمه‌شدگان زن تنها به محاسبة نرخ‌های خام مرگ‌ومیر بسنده شده است.
جدول مرگ‌ومیر ترکیبی مردان شاغل، ازکارافتاده و مستمری‌بگیران برای سنین 15 تا 110 سال در جدول الف تدوین شده است. لازم به ذکر است که در این جدول جمعیت اولیه در سن 15 سالگی 100 هزار نفر فرض شده است. در جدول یادشده سن بیمه‌شده، تعداد بیمه‌شدگان x ساله، تعداد موردانتظار فوتی در سن x سالگی، احتمال زنده‌ماندن فرد x ساله تا سال بعد، احتمال فوت فرد x ساله تا سال بعد، تعداد بیمه‌شدگان x ساله در میانه‌سال، مجموع کل سال‌هایی که بیمه‌شدگان x ساله خواهند گذراند، و امید زندگی فرد x ساله است.
باتوجه‌به جدول مرگ‌ومیر تهیه‌شده در گزارش، انتظار می‌رود یک فرد 15 سالة شاغل تا 79 سالگی به زندگی خود ادامه دهد. همچنین، بر اساس جدول یادشده، انتظار می‌رود یک فرد 55 ساله 26 سال و یک فرد 60 ساله 22 سال عمر کند. این نتیجه دلالت‌های مهمی را برای سازمان تأمین اجتماعی به‌همراه دارد؛ بدین معنی که این سازمان باید برنامة لازم به‌منظور ارائة خدمات و حقوق بازنشستگی به افراد بازنشسته را حداقل تا 24 سال داشته باشد. باید توجه داشت که بسیاری از پرونده‌های مستمری پس از فوت بازنشسته بسته نمی‌شوند و به‌صورت پرداخت به بازماندگان باز می‌مانند. با درنظرگرفتن این نکته تعداد سال‌های ارائة خدمات از 24 سال بیشتر هم می‌شود.
ازآنجایی‌که شاغلین صندوق‌های بازنشستگی به دلایل فوت، بازنشستگی و ازکارافتادگی از وضعیت اشتغال‌به‌کار خارج می‌شوند، بررسی نرخ‌های توأم این عوامل مهم است که در جدولی تحت عنوان جدول ریزش‌های چندگانه ارائه می‌شوند. جدول ب نرخ‌های ریزش‌های چندگانة تدوین‌شده برای مردان را ارئه می‌دهد. با استفاده از این جدول می‌توان احتمال تغییر وضعیت بیمه‌شدگان را در سناریوهای مختلف بررسی کرد. به‌عنوان‌مثال، بر اساس جدول ریزش‌های چندگانة بیمه‌شدگان مرد سازمان تأمین اجتماعی در این پژوهش، انتظار می‌رود از هر 100 بیمه‌شدة مرد 30 ساله حدود 58 نفر دقیقاً 30 سال کسورات پرداخت نمایند و یا از هر 1000 بیمه‌شدة مرد 30 ساله یک نفر پس از 20 سال پرداخت کسورات ازکارافتادة کلی شود.
افزون‌براین، برخی از سایر یافته‌های مهم این پژوهش به شرح زیر است:
بیشترین میزان کم‌شماری فوت مربوط به شاغلینی است که سن و یا سنوات پایینی دارند. به‌طور میانگین کم‌شماری مردان 15% و کم‌شماری زنان 59% برآورد شده است.
به‌طور میانگین، کم‌شماری فوت برای بازنشستگان مرد و زن به‌ترتیب 8% و 65% برآورد شده است. یک دلیل مهم نرخ کم‌شماری بالا برای بازنشستگان زن این است که زنان در صندوق‌های بازنشستگی ایران عموماً کسی را تحت تکفل ندارند و بنابراین بازماندگان فوتشان را گزارش نمی‌دهند.
کم‌شماری فوت ازکارافتادگان مرد و زن به‌ترتیب 5% و 48% برآورد شده است.
احتمال ازکارافتادگی جزئی مردان 8 برابر زنان و برابر با %008/0 است. در مورد ازکارافتادگی کلی این احتمال اندکی بیش از 9 برابر احتمال ازکارافتادگی زنان و برابر با %075/0 است.
بیشترین سن تمایل به بازنشستگی برای مردان برابر با 60 و 50 سال و برای زنان برابر با 55 و 42 سال است.
به‌طور میانگین، سازمان سالانه با 11،500 ازکارافتادة مرد و 7،300 ازکارافتادة زن مواجه است که انتظار می‌رود 3% آنها در همان سال فوت کنند.
انتظار می‌رود مردان بازنشستة 55، 60 و 65 ساله به‌ترتیب 26 و 22 و 18 سال دیگر عمر کنند.
انتظار می‌رود زنان بازنشستة 55، 60 و 65 سال به‌ترتیب 29، 24 و 20 سال دیگر عمر کنند.
به‌طور میانگین، کم‌شماری فوت برای بازنشستگان مرد و زن به‌ترتیب 8% و 65% برآورد شده است. یک دلیل مهم نرخ کم‌شماری بالا برای بازنشستگان زن این است که زنان در صندوق‌های بازنشستگی ایران عموماً کسی را تحت تکفل ندارند و بنابراین بازماندگان فوتشان را گزارش نمی‌دهند.
کم‌شماری فوت ازکارافتادگان مرد و زن به‌ترتیب 5% و 48% برآورد شده است.
احتمال ازکارافتادگی جزئی مردان 8 برابر زنان و برابر با %008/0 است. در مورد ازکارافتادگی کلی این احتمال اندکی بیش از 9 برابر احتمال ازکارافتادگی زنان و برابر با %075/0 است.
بیشترین سن تمایل به بازنشستگی برای مردان برابر با 60 و 50 سال و برای زنان برابر با 55 و 42 سال است.
به‌طور میانگین، سازمان سالانه با 11،500 ازکارافتادة مرد و 7،300 ازکارافتادة زن مواجه است که انتظار می‌رود 3% آنها در همان سال فوت کنند.
انتظار می‌رود مردان بازنشستة 55، 60 و 65 ساله به‌ترتیب 26 و 22 و 18 سال دیگر عمر کنند.
انتظار می‌رود زنان بازنشستة 55، 60 و 65 سال به‌ترتیب 29، 24 و 20 سال دیگر عمر کنند.
برچسب ها
تغییر وضعیت،بیمه شدگان،تامین اجتماعی
