يکي از چالش‌هاي مهم نظام سلامت، مانند ساير بخش‌هاي عمومي، مقولة تعارض منافع است که ممکن است در سطوح فردي و سازماني نمود يابد. شناسايي و مديريت اين مقوله نقش مهمي در تحقق حکمراني خوب و حفظ اعتماد عموم مردم به نهادهاي دولتي دارد. بااين‌حال، شواهد نشان مي‌دهد مديريت تعارض منافع در عمل بسيار چالش‌برانگيز است. اين مسئله در نظام سلامت پيچيده‌تر هم مي‌شود، چراکه باتوجه‌به ماهيت بازار سلامت و گردش مالي بالا، موقعيت‌هاي تعارض منافع در آن به‌راحتي شکل مي‌گيرد. حجم قابل‌توجهي از تراکنش‌هاي ماليِ نظام سلامت مربوط به صنعت دارو است که موقعيت‌هاي تعارض منافع در آن بسيار رايج است و به‌راحتي مي‌تواند منجر به فساد شود. به همين دليل، تعارض منافع در نظام سلامت و صنعت دارو در قوانين و مقررات مورد توجه بسياري قرار گرفته، اما بررسي آن از منظر اجتماعي و اقتصاد سياسي مغفول مانده است.

باتوجه‌به اهميت اين موضوع از يک‌سو و کمبود منابع فارسي در اين خصوص از سوي ديگر، مؤسسة عالي پژوهش تأمين اجتماعي در راستاي مأموريت خود براي توليد دانش نظري و کاربردي براي کمک به سياست‌گذاري اثربخش و کارآمد در حوزة رفاه و تأمين اجتماعي، ترجمة کتاب «تعارض منافع در صنعت دارو»، که در سال 2022 توسط انتشارات راتلج به چاپ رسيد، را در دستور کار قرار داد. اين کتاب، نوشتة بوريس هائورِي و همکاران، از منظر علوم اجتماعي و اقتصاد سياسي به مقولة تعارض منافع در صنعت دارو نگريسته و تجارب برخي از کشورهاي اروپايي در مديريت تعارض منافع در صنعت دارو را ارائه کرده است. به اين ترتيب، کتاب چهارچوب نظري و عملي مناسبي را براي تحليل و مقابله با موقعيت‌هاي تعارض منافع در صنعت دارو ارائه نموده است.

کتاب همچنين به تحليل چگونگي اثرگذاري تعارض منافع بر توليد دانش پزشکي و محصولات دارويي مي‌پردازد، زيرا يکي از ريشه‌هاي اصلي شکل‌گيري موقعيت‌هاي تعارض منافع در صنعت دارو تحقيق و توسعه براي توليد محصولات دارويي است. در عمل، تحقيق و توسعه با مشارکت دانشمندان و پژوهشگران انجام مي‌شود و اين امر منجر به شکل‌گيري ارتباطات پيچيده و تنگاتنگ بين صنعت دارو و پزشکان و پژوهشگران مي‌شود که مي‌تواند به موقعيت‌هاي تعارض منافع در سطح فردي و سازماني بينجامد. به‌طورکلي، دو ديدگاه در مورد تعارض منافع در صنعت دارو وجود دارد: برخي بر اين باورند که محققان و انديشمندان حوزة دارو توسط صنايع دارويي فاسد شده‌اند و عملکرد آن‌ها تحت تأثير اين مسئله قرار دارد. اما ديگران، سوء‌ظن به متخصصان سلامت و همکاري آن‌ها با صنايع دارويي را محکوم مي‌کنند. ديدگاه اول به دنبال کنترل و مديريت تعارض منافع و ايجاد محدوديت در اين روابط است، درحالي‌که ديدگاه دوم روابط بين انديشمندان و صنعت دارو را سودمند ارزيابي مي‌کند و کنترل بيش‌ازاندازة اين روابط را برنمي‌تابد.

کتاب پيش‌رو به تمامي پژوهشگران، انديشمندان، کارشناسان، سياست‌گذاران و مديران حوزة سلامت کشور، به‌ويژه صنعت دارو، تقديم مي‌شود. اميد است که محتواي اين کتاب بتواند در توسعة دانش براي شناخت موقعيت‌هاي تعارض منافع در صنعت دارو و مديريت آن در نظام سلامت کشور مفيد باشد.