طرح پژوهشی «ارزیابی طرح پزشک خانواده در استان فارس» منتشر شد

به گزارش روابط عمومی موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، طرح پژوهشی «ارزیابی طرح پزشک خانواده در استان فارس: بار مالی، تحلیل پیامدها، بررسی چالش‌های اجرایی و ارائه راهکارهای بهبود طرح»، تدوین خسرو کشاورز، به نمایندگی از دفتر ارتباط با صنعت دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی شیراز و به همت گروه سیاست‌گذاری و اقتصاد سلامت موسسه منتشر شد.
طرح پزشک خانواده و طرح تحول نظام سلامت دو اصلاحات عمده‌ای هستند که در سال‌های اخیر در نظام سلامت ایران باهدف افزایش دسترسی و بهره‌مندی از خدمات سلامت، بهبود عدالت، کاهش پرداخت از جیب، بهبود کیفیت خدمات، و افزایش پوشش جمعیتی در راستای دستیابی به پوشش همگانی سلامت در ایران اجرا شده است. با توجه به انجام این دو اصلاحات عمده در نظام سلامت ایران، این طرح پژوهشی به شناسایی تأثیرات این دو مورد اصلاحات بر میزان مصرف و هزینهٔ خدمات سلامت پرداخته است.
این مطالعه به‌صورت ترکیبی در سه فاز کمی و کیفی و مطالعه دلفی انجام گرفت. در فاز کمی، مطالعه کمی بر روی داده‌های مربوط به بیمه‌شدگان سازمان بیمه تأمین اجتماعی در استان فارس انجام شده است. فاز کیفی نیز با استفاده از روش‌شناسی تحلیل محتوا انجام گرفته است و با 29 نفر از مسئولان اجرایی طرح پزشک خانواده (خبرگان دانشگاه علوم پزشکی شیراز)، خبرگان بیمه‌های سلامت، شهروندان شهری استان فارس و ارائه‌دهندگان خدمات سلامت (پزشکان عمومی، پزشکان متخصص، مسئولان و متصدیان پاراکلینیک‌ها، و غیره) مصاحبه انجام گرفته است.

نتایج و دستاوردهای این مطالعه نشان می‌دهد که طرح پزشک خانواده در کوتاه‌مدت عمدتاً موجب کاهش مصرف خدمات سلامت شده است. به‌طوری‌که ازنظر تعداد ویزیت پزشک متخصص، تعداد عکس‌برداری و تعداد آزمایشات بلافاصله بعد از طرح پزشک خانواده کاهش مصرف به‌طور معناداری اتفاق افتاد. همچنین در کوتاه‌مدت تعداد داروهای تجویزی کاهش غیر معنادار و تعداد پذیرش‌های بستری افزایش غیر معنادار یافت. در بلندمدت نیز طرح پزشک خانواده در مصرف اکثر خدمات اثر کاهشی داشته است. به‌طوری‌که مصرف خدمات رادیولوژی، آزمایشات و پذیرش‌های بستری کاهش معنادار داشت. همچنین ویزیت پزشک متخصص کاهش و مصرف دارو افزایش غیر معنادار داشت.
طرح پزشک خانواده به‌عنوان یک اصلاحات در نظام سلامت، دستاوردهای ارزشمندی در کاهش هزینه‌ها و استفاده از خدمات در نظام سلامت داشته است که می‌توان به منطقی‌تر شدن و کاهش مصرف خدمات به دلیل حضور پزشکان خانواده به‌عنوان دروازه‌بانان نظام سلامت نسبت داد.
بر اساس یافته‌های پژوهش طرح پزشک خانواده درزمینه زیرساخت‌ها مانند پرونده الکترونیک سلامت، راهنماهای طبابت بالینی، آگاهی دادن به مردم، فرهنگ‌سازی و پزشکان آموزش‌دیده دچار چالش‌هایی است که اجرای طرح را دچار مشکلاتی کرده است. اگرچه اکثر خبرگان و بیماران بر ضرورت اجرای طرح پزشک خانواده تأکید داشتند، ولی به نحوه اجرای آن انتقاداتی وارد می‌دانستند. همین موضوع سبب بروز نارضایتی‌هایی از طرح پزشک خانواده در سطح جامعه شده است. همچنین نبود سیاست‌گذاری صحیح و جهت‌گیری مشخص نسبت به طرح پزشک خانواده در لایه‌های مختلف تصمیم‌گیری ازجمله چالش‌های اصلی طرح بیان گردید. از سوی دیگر بهبود روابط پزشک و بیمار، بهبود رفتارهای سلامتی، رفع دغدغه‌های مالی مردم، بیماریابی فعال توسط پزشکان، و بهبود شاخص‌های سلامتی جامعه ازجمله دستاوردهای طرح پزشک خانواده مطرح شده است.