الزامات و چهارچوب پیوست تأمین اجتماعی در برنامه‌های کلان کشور

** ذیل بند 9 سیاست‌های کلی تأمین اجتماعی ابلاغی رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی)

سیاست‌های کلی در دهة دوم انقلاب پدیدار شد و به استناد اصل 110 قانون اساسی از اسناد بالادستی محسوب می‌شود که پس از ابلاغ انتظار می‌رود سیاست‌های مرتبط خود را بر اساس آن تنظیم کنند. تاکنون 54 سیاست کلی ابلاغ‌ شده است که برخی به برنامه‌های توسعة دوم تا ششم و برخی دیگر به موضوعات خاص مرتبط بوده‌اند. پنجاه ‌و چهارمین سیاست از این سیاست‌های فرادست، به موضوع تأمین اجتماعی اختصاص ‌یافته است و در 9 بند به اهم جهت‌گیری‌ها و بایسته‌های حوزة تأمین اجتماعی یا در سطح کلی‌تر در حوزة سیاست‌گذاری اجتماعی پرداخته است. بند نهم این سیاست‌ها، خواستار الزام‌آور شدن تهیة «پیوست تأمین اجتماعی» برای طرح‌ها و برنامه‌های کلان کشور شده است. توجه به نسبت بند نهم با کل سند سیاست‌های کلی تأمین اجتماعی ازیک‌سو و سابقة طرح موضوع تأمین اجتماعی و سیاست‌های اجتماعی در سایر سیاست‌های کلان ازسوی‌دیگر، گواه مهمی بر لزوم توجه ویژه به این بند سند است.

هدف از انجام این پژوهش تدوین چهارچوب سیاست‌های کلی تأمین اجتماعی است.

روش تحقیق این پژوهش به‌صورت تلفیقی و از روش اسنادی و میدانی استفاده‌شده است. شیوة جمع‌آوری داده در بخش میدانی از طریق مصاحبه با صاحب‌نظران دانشگاهی و اجرایی در حوزة سیاست‌گذاری اجتماعی انجام‌ شده است.

یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که با توجه به اینکه اهم مسائل حوزة تأمین اجتماعی در بندهای پیش از بند نهم مطرح ‌شده است، بیان مصرح این بند، توجه به مسئلة اجتماعی (و به‌طور خاص تأمین اجتماعی) را به فراسوی سیاست‌گذاری در این حوزه می‌برد و آن را در جایگاهی فرابخشی پیگیری می‌کند. به‌عبارتی سند به‌طور شفاف انتظارات از تحقق تأمین اجتماعی را در سطح کلان سیاست‌گذاری قرار می‌دهد و همین موضوع پژوهشگر را به‌سوی تلقی این بند به‌مثابة یک سیاست بنیادی، و به‌نوعی بازگرداندن امر اجتماعی به عرصة سیاست‌گذاری کشور ترغیب می‌کند.

نتایج حاصل از این پژوهش به تدوین کلیات چهارچوب سیاست‌های اجتماعی برای دستیابی به چهارچوب پیوست تأمین اجتماعی بر اساس جمع‌بندی نکات فوق، به شرح زیر قابل بازآرایی و دسته‌بندی است، ارزش‌های مورد تأکید در سند: تأکید بر امانت‌داری، چشم‌انداز و ویژگی‌های نظام تأمین اجتماعی، رهنمون‌ها: ایجاد رفاه عمومی؛ برطرف ساختن فقر و محرومیت؛ حفظ انتظام و انسجام امور تأمین اجتماعی سطح‌بندی خدمات؛ ایجاد وحدت رویه؛ اعمال نظارت راهبردی، گروه‌های خاص مورد تأکید: بی‌سرپرستان؛ ازکارافتادگان؛ معلولان و سالمندان.