بررسی اصول اکچوئریال ریسک‌های ادغام صندوق‌های بازنشستگی در صندوق سازمان تأمین اجتماعی
نظام بازنشستگی در مقررات استخدامی بخش خصوصی و دولتیِ تمام کشورها جایگاه ویژه‌ای دارد. در سه دهة آخر قرن بیستم، جهان تحولی شگرف را در نظام‌های بازنشستگی ازطریق ایجاد صندوق‌های بازنشستگی برای تأمین و ادارة دارایی‌های بازنشستگی و نیز پرداخت مزایای بازنشستگی شاهد بوده است.
به گزارش روابط عمومی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، صندوقهاي بازنشستگي از مهم‌ترين مؤسسات مالي در کشورها هستند و عملکرد آنها می‌تواند پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زیادی به‌همراه داشته باشد، زیرا بر آیندة میلیون‌ها نفر اثرگذار است. به دلیل این اهمیت است که نهادهای بین‌المللی بر رصد وضعیت فعلی و آیندة صندوق‌ها تأکید زیادی دارند.
گزارش‌های ارزیابی اکچوئریال یکی از ابزارهای مهم در این زمینه هستند که، در کنار صورت‌های مالی، وضع موجود و آیندة صندوق‌های بازنشستگی را به‌‌تصویر می‌کشند. با وجود توسعه و گسترش روزافزون دانش اکچوئریال در بانک‌ها، صنعت بیمه، صندوق‌های بازنشستگی و بازارهای مالی، هنوز ارزیابی اکچوئریال صندوق‌های بازنشستگی با چالش‌های گوناگونی، مانند انتخاب فرضهای مناسب نزدیک به واقعیت و نقص‌های داده‌ای، روبه‌رو است. این در حالی است که انجام این نوع ارزیابی‌ها قبل از هرگونه تصمیم‌گیری در خصوص صندوق‌ها توصیه می‌شود. یکی از این تصمیم‌گیری‌ها به موضوع ادغام صندوق‌های بازنشستگی مربوط می‌شود. بدیهی است گزارش‌های ارزیابی اکچوئریال می‌تواند به شناسایی شرایط ادغام صندوق‌های بازنشستگی و تصمیم‌گیری در این زمینه کمک کنند.
پیشنهاد ادغام صندوق‌های بازنشستگی به‌منظور تقویت پشتوانة مالی صندوق‌های بازنشستگی و کاهش ریسک‌هایی مانند افزایش طول عمر یا دیرپایی مطرح می‌شوند. در شرایطی که، علاوه بر الزام‌های قانونی در هر کشور، بحران‌های مالي و تحولات جمعیتی صدمات زيادي را بر صندوق‌های بازنشستگي وارد می‌کنند و انواع مختلف نظام‌هاي بازنشستگي_ اعم از دولتی و خصوصی، مزاياي اندوخته‌گذاري و فاقد اندوخته و کسورات معين اجباري و اختياري_ را تحت تأثير قرار می‌دهند، ادغام صندوق‌های بازنشستگی یکی از راهکارهای انتخاب‌شده توسط دولت‌ها و سیاست‌گذاران برای خروج از بحران است.
ادغام صندوق‌های بازنشستگی تبعات مالی، حقوقی، اداری و روانی زیادی در پی دارد و، به همین دلیل، باید پس از بررسی‌های دقیق و همه‌جانبه ازطریقِ محاسبات اکچوئریال و اطمینان از شیوة اجرا عملیاتی شود. بااین‌وجود، شناخت پیرامون ابعاد و ویژگی‌های ادغام در کشور، نه‌تنها از لحاظ اکچوئریال، بلکه از نظر مدیریتی محدود، اگر نگوییم ناشناخته، است. برای رفع این شکاف می‌توان از تجربیات سایر کشورها و سازمان‌ها بهره برد تا از این رهگذر راهکارها و روش‌های جدیدی از نظر مدیریتی و محاسباتی شناسایی شوند که تبعات ادغام صندوق‌های بازنشستگی را کاهش دهند. گزارش حاضر با این هدف به مطالعات الگوبرداری و شناخت وضعیت موجود در حوزة ادغام صندوق‌های بازنشستگی اختصاص دارد.
در این گزارش تجارب ایران و سایر کشورها در ادغام صندوق‌های بازنشستگی بررسی شده و روش‌های ادغام و وظایف اکچوئری در فرایند ادغام شناسایی و تبیین شده است. مطابق با نتایج این بررسی، سه حالت اصلی زیر در فرایند ادغام دو طرح بازنشستگی متصور است:
صندوق بازنشستگی واگذارنده به‌عنوان یک طرح بازنشستگی در صندوق پذیرنده با مزایا و تعهدات خود به‌طور جداگانه به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
برخی مزایا یا خدمات صندوق واگذارنده پس از انتقال به صندوق پذیرنده به دلیل نبود تأمین اعتبار مناسب حذف می‌شوند که این وضعیت در ادبیات موضوع با عنوان انحلال جزئی یا اشتقاق مطرح می‌شود.
صندوق واگذارشده به‌طور کامل منحل و با صندوق پذیرنده یکی می‌شود که در ادبیات موضوع با عنوان انحلال کامل نام برده می‌شود.
بر اساس این بررسی، برای اینکه ادغام صندوق‌های بازنشستگی به‌طور مؤثر و منصفانه صورت پذیرد، باید هر دو صندوق بازنشستگی واگذارنده و پذیرنده از روش‌های استاندارد ارزیابی اکچوئریال، مانند روش پیش‌بینی اعتبار واحد و سن ورود نرمال و فرضهای اقتصادی و جمعیت‌شناختی مناسب با شرایط صندوق و وضعیت اقتصادی استفاده کنند. درواقع، به‌کارگیری روش‌های ارزیابی استاندارد برای دارایی‌ها و تعهدات می‌تواند به‌عنوان پیش‌نیاز ادغام صندوق‌های بازنشستگی مطرح شود. همچنین، در این گزارش دو معیار جهت ادغام طرح‌های بازنشستگی مزایای معین در ایران پیشنهاد شده‌اند که شامل ادغام بدون سود یا زیان با طرحی دیگر (ملاک مالی) و عدم‌کاهش نسبت تأمین اعتبار پس از ادغام (ملاک اکچوئریال) است.
برخی مزایا یا خدمات صندوق واگذارنده پس از انتقال به صندوق پذیرنده به دلیل نبود تأمین اعتبار مناسب حذف می‌شوند که این وضعیت در ادبیات موضوع با عنوان انحلال جزئی یا اشتقاق مطرح می‌شود.
صندوق واگذارشده به‌طور کامل منحل و با صندوق پذیرنده یکی می‌شود که در ادبیات موضوع با عنوان انحلال کامل نام برده می‌شود.
بر اساس این بررسی، برای اینکه ادغام صندوق‌های بازنشستگی به‌طور مؤثر و منصفانه صورت پذیرد، باید هر دو صندوق بازنشستگی واگذارنده و پذیرنده از روش‌های استاندارد ارزیابی اکچوئریال، مانند روش پیش‌بینی اعتبار واحد و سن ورود نرمال و فرضهای اقتصادی و جمعیت‌شناختی مناسب با شرایط صندوق و وضعیت اقتصادی استفاده کنند. درواقع، به‌کارگیری روش‌های ارزیابی استاندارد برای دارایی‌ها و تعهدات می‌تواند به‌عنوان پیش‌نیاز ادغام صندوق‌های بازنشستگی مطرح شود. همچنین، در این گزارش دو معیار جهت ادغام طرح‌های بازنشستگی مزایای معین در ایران پیشنهاد شده‌اند که شامل ادغام بدون سود یا زیان با طرحی دیگر (ملاک مالی) و عدم‌کاهش نسبت تأمین اعتبار پس از ادغام (ملاک اکچوئریال) است.
رویکردی که در گزارش پیش‌رو برای فرایند ادغام صندوق‌های بازنشستگی پیشنهاد شده است، تفکیک فرایند ادغام به سه مرحلة پیش، حین و پس از ادغام است. با این تفکیک می‌توان وظایف مشخصی را به مشاوران اکچوئری صندوق بازنشستگی پذیرنده محول کرد. در این گزارش پیشنهادهایی نیز دررابطه‌با الگو، گردش کار و ملاک‌های ارزیابی ادغام صندوق‌های بازنشستگی مزایای معین ارائه شده است. خاطر نشان می‌شود نتایج و الگوی پیشنهادی این گزارش الزامی را برای ادغام سایر صندوق‌های بازنشستگی در صندوق بازنشستگی سازمان تأمین اجتماعی ایجاد نمی‌کند، بلکه چهارچوب، سازوکار و فرایندی را پیشنهاد می‌کند که بررسی‌های موردنیاز ادغام را آسان و اتخاذ تصمیم در مورد آن را تسریع می‌کند.
برچسب ها
ریسک،ادغام صندوق بازنشستگی،تامین
