هفتاد و یکمین شماره از فصلنامه تأمین اجتماعی منتشر شد. در این شماره از فصلنامه مقالات زیر ارائه شده است.

• نظام مالیاتی و نظام تأمین اجتماعی مطلوب (تحلیل محتوای قانون مالیات‌های مستقیم)

تأمین اجتماعی یکی از نیازهای اساسی بشر است و تقریباً همه افراد جامعه به آن احتیاج دارند. نظام تأمین اجتماعی و نظام مالیاتی به‌عنوان زیرنظام‌های نظام اقتصادی به هم پیوند می‌خورند. هر نظام دارای ویژگی‌هایی است که مطلوب بودن و بهینه بودن آن را تعیین می‌کند. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل محتوا، متن مواد قانونی مذکور تحلیل و بررسی شده و به‌صورت جدول و نمودارهای مختلف به‌صورت کمی ارائه شده است. نتایج با دو شیوه بررسی شده‌اند: در روش اول، تکرار هر یک از مؤلفه‌ها در کل مواد قانونی بررسی شده و در روش دوم، تعداد اصول نظام تأمین اجتماعی مطلوب استخراج شده از هر یک از ماده‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

به‌طور‌کلی، نسبت موادی از قانون مالیات‌های مستقیم که به مبحث تأمین اجتماعی پرداخته‌اند، محدود است؛ اما در مواد قانونی آن، بسیاری از اصول نظام تأمین اجتماعی مطلوب مشاهده می‌شود. همچنین این قانون تقریباً بسیاری از حمایت‌های مالیاتی لازم و گستره وسیعی از افراد مشمول را در نظر گرفته است. با این حال، به‌دلیل تغییرات سریع شرایط زندگی اقتصادی و اجتماعی، لازم است قوانین در بازه‌های کوتاه‌تری بازنگری شوند.

• تأثیر بحران بانکی بر فقر با به‌کارگیری مدل رگرسیون آستانه‌ای گسسته: مطالعه موردی اقتصاد ایران

فقر در هر جامعه‌ای از عوامل بازدارندگی بسیاری از اصلاحات اقتصادی محسوب میشود. ازاین‌رو شناخت عوامل اثرگذار بر آن حائز اهمیت است. هدف این مقاله بررسی تأثیر بحران بازارهای مالی بر پدیده فقر است.

بر اساس نتایج این مطالعه سیاستهای حمایتی دولت از گروه‌های کم‌درآمد از طریق برنامه‌ریزی هدفمند و سیاستهای مرتبط به حمایت از تولید به‌منظور افزایش مقاومت بازار کار در مقابل بحران مالی، مانع از گسترش نرخ فقر با شدت بیشتر میشود. با‌توجه‌به نقش بازار کار و رشد اقتصادی در نرخ فقر در دوران بحران بانکی، سیاستی توصیه میشود که بهبود فضای کسب‌وکار و حمایتهای تولیدی را به همراه داشته باشد تا مانع از گسترش فقر شود.

• شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت اقتصادی زنان با استفاده از رویکرد فراترکیب

مشارکت اقتصادی زنان به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی توسعه پایدار و کاهش نابرابری جنسیتی شناخته شده است. بااین‌حال، شواهد در مورد شدت این تأثیر متفاوت هستند. هدف اصلی این مطالعه شناسایی عوامل مؤثر بر مشارکت اقتصادی زنان است.

تحلیل و ترکیب کدها و ارزیابی آن­ها با استفاده از شاخص کاپا، نشان‌دهنده شناسایی 5 کد انتخابی (عوامل فردی، عوامل اجتماعی، عوامل سیاسی، عوامل فرهنگی و عوامل آموزشی) و 39 کد محوری می­باشد. نتایج نشان می‌دهد که مشارکت اقتصادی زنان با افزایش تولید ناخالص داخلی، کاهش فقر، بهبود سلامت و آموزش کودکان و تقویت دمکراسی رابطه مثبت دارد. همچنین، این مشارکت بر اهمیت سیاست‌های حمایتی برای گسترش فرصت‌های شغلی و آموزشی برای زنان، اصلاح قوانین و مقررات تبعیض‌آمیز و تقویت فرهنگ برابری جنسیتی تأکید می‌کند.

• بررسی تأثیر فرهنگ، گروه اجتماعی و چشم‌انداز نسبت به آینده بر رفتار برنامه‌ریزی بازنشستگی با نقش تعدیلگر سواد مالی

هدف اصلی از انجام این مطالعه بررسی تأثیر فرهنگ، گروه اجتماعی و چشم‌انداز نسبت به آینده بر رفتار برنامه‌ریزی بازنشستگی با نقش تعدیلگر سواد مالی هست. نتایج حاکی از آن است که متغیر فرهنگ، چشم‌انداز نسبت به آینده و گروه اجتماعی با نقش تعدیلگر سواد مالی تأثیر مثبت معناداری بر رفتار برنامه‌ریزی بازنشستگی دارند و متغیرهای گروه اجتماعی، فرهنگ با نقش تعدیلگر سواد مالی و چشم‌انداز نسبت به آینده با نقش تعدیگر سواد مالی بر رفتار برنامه‌ریزی بازنشستگی تأثیر معناداری ندارند. چشم­انداز نسبت به آینده می‌تواند ریسک‌پذیری مالی را تحت تأثیر قرار دهد به‌طوری‌که بین ریسک‌پذیری، دانش برنامه‌ریزی مالی و چشم‌انداز نسبت به آینده یک تقابل سه محور وجود دارد که پس‌انداز بازنشستگی را متأثر می‌کند.

• تفسیر قراردادهای بیمه بازرگانی و اجتماعی با‌توجه‌به اصول حاکم بر آن‌ها

عدم وجود رویه واحد و ماده قانونی خاص در خصوص تفسیر قراردادهای بیمه، سبب بروز اختلاف در آرای قضایی و بروز مشکلات برای بیمه‌شدگان و اشخاص ثالث ذی‌نفع شده و موجب محرومیت این افراد از حقوق خود گردیده است. ازآنجایی‌که تفسیر صحیح و منصفانه قراردادهای بیمه می‌تواند به رفع اختلافات و ابهام‌ها کمک کرده و تسریع در اجرای این قراردادها را فراهم آورد، این مطالعه درصدد آن است که با عنایت به اصول حاکم بر تفسیر قراردادهای بیمه، به‌ویژه اصل حسن نیت و قاعده تفسیر علیه انشاکننده، وجود یک خلأ قانونی در این حوزه را نشان دهد.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که قراردادهای بیمه به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود، ازجمله الحاقی بودن و تحمیلی بودن، نیاز به تفسیر ویژه دارند که حمایت از بیمه‌گذاران را در اولویت قرار می‌دهد.

بر این اساس، نتایج این پژوهش لزوم تجدیدنظر در رویه‌های قضایی و قانونی مرتبط با تفسیر قراردادهای بیمه را مورد تأکید قرار می‌دهد. با‌توجه‌به فقدان رویه واحد و ماده قانونی خاص در این زمینه، پیشنهاد می‌شود که قانون‌گذار با اختصاص ماده‌ای به این موضوع، از بروز اختلافات و ناهماهنگی‌های قضایی جلوگیری کند.

درنهایت، یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که تفسیر صحیح قراردادهای بیمه، نه‌تنها موجب حفظ حقوق بیمه‌گذاران و ذی‌نفعان می‌شود، بلکه به تسهیل روابط حقوقی و افزایش اعتبار قراردادهای بیمه نیز کمک می‌کند. بنابراین، حمایت قانونی از بیمه‌گذاران و ایجاد یک چهارچوب حقوقی روشن و منسجم برای تفسیر قراردادهای بیمه که در حال حاضر مفقود است، ازجمله مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش به‌شمار می‌آید.

• بررسی رابطه میان تعهد حرفه‌ای و تعهد سازمانی کارکنان شعب سازمان تأمین اجتماعی استان اصفهان

تعهد را می‌توان پذیرش پیمان و قرارداد دانست که فرد خود را ملزم به انجام آن می‌داند. موضوع تعهد در دو دهه اخیر توجه قابل ملاحظه‌ای را در مطالعات سازمان به خود جلب کرده است. در این تحقیق رابطه بین تعهد سازمانی و تعهد حرفه‌ای در بین کلیه کارکنان و مدیران سازمان تأمین اجتماعی استان اصفهان بررسی می‌شود.

بر اساس یافته‌های پژوهش بین تعهد حرفه‌ای و سازمانی کارکنان و مدیران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بین هويت نسبت به شغل با اعتقاد به اهداف و ارزش‌هاي سازمان در بين كاركنان و مدیران، نياز به استمرار خدمت در يك شغل با تمايل به تلاش قابل‌ملاحظه به‌خاطر سازمان و بين احساس مسئوليت بالا نسبت به شغل با آرزو و خواست قوي و عميق براي ادامه عضويت با سازمان رابطه وجود دارد.

نتایج نشان داد که رابطه تعهد حرفه‌ای و سازمانی الزاماً متعارض و ناسازگار نیست‌، بلکه این رابطه تحت تأثیر متغیرهای فراوانی ازجمله عوامل شغلی و سازمانی است. بدین معنی که اگر سازمان شرایط ارتقاء، مسیر شغلی مناسب، پرداخت منصفانه، رعایت عدالت در توزیع پاداش‌ها‌‌، استقلال عمل در کار، هویت حرفه‌ای و ارائه تصویر مناسب از شغل و سازمان در سطح جامعه را فراهم آورد، مسلماً دستیابی هم‌زمان به سطوح بالای تعهد حرفه‌ای و سازمانی امکان‌پذیر خواهد بود.