یازدهمین نشست از سلسله نشست‌های موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی پیرامون سیاست‌های کلی تامین اجتماعی با موضوع «بررسی اثرات تغییرات سن بازنشستگی بر اشتغال و بیکاری جوانان» برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، منیرسادات میرنصیری رئیس گروه مطالعات و رویه‌های اداره کل امور مستمری‌های تامین اجتماعی در این نشست گفت: وقتی دستگاهی نیرویی را بازنشسته می‌کند، باید یک نیرو جایگزین کند، اما در گذشته به ازای هر سه نیروی بازنشسته یک نیرو استخدام می‌شد.بازنشستگی پیش از موعد، در عمل صندوق‌های بیمه‌ای را دچار غافلگیری می‌کند. بسیاری همکاران ما که زودتر از موعد بازنشسته شدند با دستگاه‌های دولتی قرارداد بسته و به عنوان مشاور ادامه خدمت دادند که در عمل منجر به ورود نیروی کار جوان نشد.

با قانون بازنشستگی پیش از موعد، با پدیده افزایش بیمه‌پردازی و اشتغال نیروی جوان مواجه نشدیم

رئیس گروه مطالعات و رویه‌های اداره کل امور مستمری‌های تامین اجتماعی فرد بازنشسته را نیروی ارزانتری نسبت به نیروی جوان دانست و گفت: وقتی فرد بازنشسته، حق بیمه نمی‌پردازد، نیروی کار ارزانتری هم محسوب می‌شود. در واقع با قانون بازنشستگی پیش از موعد، عملا با پدیده افزایش بیمه‌پردازی و اشتغال نیروی جوان مواجه نشدیم.

میرنصیری افزود: در زمینه قانون بازنشستگی‌های پیش از موع،د ضمانت اجرایی برای جلوگیری از اشتغال مجدد وجود ندارد و یک چالش به شمار می‌رود. اگر قانونی با نیت اشتغال جوانان تصویب می‌شود، باید ضمانت اجرایی برای آن گذاشته شود.

بازنشستگی پیش از موعد امکان پذیر نیست مگر با سابقه 25 سال به بالا و جایگزینی نیروی جوان

وی با اشاره به ماده 10 قانون نوسازی صنایع در راستای نوسازی صنایع در سال 85 گفت: مضمون این قانون این است که کارفرمایان واحدهای صنعتی مجازند تا پایان برنامه چهارم توسعه به ازای هر نفر اشتغال جدید، یک نفر از کارکنان باسابقه پرداخت حق بیمه بیش از 25 سال را با پرداخت 50 درصد مابه‌التفاوت کسورات باقی مانده، بازنشسته کند و 50 درصد دیگر در بودجه سالیانه دولت پیش‌بینی شود.

رئیس گروه مطالعات و رویه‌های اداره کل امور مستمری‌های تامین اجتماعی ادامه داد: این ماده تبلور یک ضمانت اجراست یعنی بازنشستگی پیش از موعد امکان پذیر نیست مگر سابقه 25 سال به بالا بوده و حتما نیروی جوان جایگزین شود.

اشتغال پنهان بازنشستگان و دلایل آن

میرنصیری به آمارهای استخراج شده از سالنامه‌های آماری سازمان تامین اجتماعی اشاره و اظهار کرد: گرفتار اشتغال پنهان هستیم. بازنشستگانی از ذیل سازمان خارج می‌شوند و چو نیروی کار ارزانی محسوب می‌شوند و بیمه‌پردازی ندارند، وارد شغل دیگری می‌شوند. از آنجا که اگر سازمان متوجه اشتغال مجدد شود، مستمری‌شان را قطع و آنها را زمره بیمه‌شدگان قرار می‌دهد تازمانی که دوباره درخواست بازنشستگی دهند؛ مستمری‌بگیران برای عدم قطع مستمری، اشتغال پنهان را ادامه می‌دهند و مانع اشتغال یک نیروی جوان می‌شوند.

وی علت روی آوردن بازنشستگان به کار در دوره بازنشستگی را پایین بودن سن بازنشستگی دانست و گفت: اگر سن بازنشستگی در ایران 60 تا 65 سال و همانند کشورهای دیگر دنیا بود، دیگر فرد در سن بازنشستگی به اشتغال مجدد نمی‌پرداخت.

رئیس گروه مطالعات و رویه‌های اداره کل امور مستمری‌های تامین اجتماعی افزود: از آن سو در حوزه مشاغل سخت و زیان‌آور چون سقف سنی وجود ندارد، افرادی را داریم که با 38 سال سن بازنشسته می‌شوند. سخت و زیان آوری، جزو بازنشستگی‌های پیش از موعد است.

میرنصیری با بیان اینکه با پدیده بازنشستگی با سنین پایین در مشاغل سخت و زیان‌آوری مواجهیم اظهار کرد: 38 سالگی، عنفوان جوانی است. چنین فردی 30 سال مستمری با 20 سال خدمت می‌گیرد و واضح است که دوباره به چرخه اشغال برمی‌گردد. تا جایی که مطالعه کرده‌ام در هیچ کشوری به اندازه ایران به بازنشستگی پیش از موعد پرداخته نشده مگر در موارد خاص.

قانون بازنشستگی زنان، معضل تامین اجتماعی

وی اضافه کرد: برای زنان هم در قانون کار بازنشستگی با 20 سال سابقه و 42 سال سن را داریم که از معضلات صندوق تامین اجتماعی است. زنان زود بازنشسته می شوند و اینها هم دوباره به چرخه اشتغال برمی‌گردند چون 40 سال، سن بازنشستگی نیست.

رئیس گروه مطالعات و رویه‌های اداره کل امور مستمری‌های تامین اجتماعی با اشاره به اینکه در سال 54 قانون تامین اجتماعی به تصویب رسید و سن بازنشستگی به ترتیب برای مردان و زنان، 60 و 55 سال پیش‌بینی شد گفت: در آن زمان نرخ امید به زندگی مردان 57 سال و شش ماه و برای زنان 57 سال و چهار ماه بود. به مرور زمان و با رشد تکنولوژی و ارتقای بهداشت و درمان، نرخ امید به زندگی افزایش یافت و اکنون برای زنان به 75 سال و برای مردان به 73 سال رسیده است.

میرنصیری افزود: این درحالی است که سن بازنشستگی در قانون تغییری نکرده است و ما حداقل 10 سال زودتر افراد را از چرخه اشتغال خارج می‌کنیم و تا یک فرد به بلوغ کاری می‌رسد باید بازنشسته شود.

مستمری بازماندگان دارد به "نوه" و "نتیجه" هم سرایت می‌کند

وی با بیان اینکه قاعدتا خروج از صندوق، منجر به پرداخت مستمری می‌شود و پس از آن مستمری بازماندگان را داریم که به نوه و نتیجه هم دارد سرایت می‌کند اظهار کرد: تامین اجتماعی صرفا ارائه‌کننده خدمات شده و دریافت حق بیمه و ورودی و خروجی تناسب ندارند؛ ان هم در شرایطی که نرخ پشتیبانی امسال منفی شده است.

رئیس گروه مطالعات و رویه‌های اداره کل امور مستمری‌های تامین اجتماعی تاکید کرد که ایجاد اشتغال برای جوانان و رابطه آن با بازنشستگی پیش از موعد جزو مواردی نیست که در عمل به صندو ق‌های بیمه‌ای کمک کرده باشد. افزایش تدریجی سن بازنشستگی در دیگر کشورها اتفاق افتاده است؛ برخی کشورها به صورت تدریجی طبقه بندی کرده و سن را افزایش دادند و یکسری کشورها به یک‌باره اقدام کردند. در کشورهایی که با سالخوردگی جمعیت مواجه‌اند، صندوق ها تلاش می‌کنند دچار ورشکستگی زودهنگام نشوند.

میرنصیری اضافه کرد: پدیده بازنشستگی زودهنگام پدیده منسوخی در جهان است و با وضعیت فعلی تامین اجتماعی یک آسیب و خطر جدی محسوب می‌شود.