ناهم‌نوایی: چالش تاریخی قرن
یاسر باقری دبیر علمی همایش «ایران 14: رفاه وتامین اجتماعی» در مراسم افتتاحیه همایش ضمن مرور برخی از چالش‌های تاریخی رفاه اجتماعی در قرن چهاردهم، به سیر برگزاری همایش پرداخت. وی با اشاره به بزنگاه زمانی موجود چنین گفت:
«امروز که در بلندای آخرین سال این قرن ایستاده‌ایم، درمی‌یابیم که قرن چهاردهم، تجلی‌گاه امیدها و ناامیدی‌های؛ کامیابی‌ها و ناکامی‌های بسیاری بوده است». باقری با اشاره به اینکه قرن چهاردهم که به فاصله کوتاهی از انقلاب مشروطه آغاز شده بود، همواره از طنین این انقلاب متاثر بود، افزود: انقلاب مشروطه برای نخستین بار به مردم ایران «حق سیاسی» را اعطا کرد. به اعتبار این حق سیاسی، «حقوق اجتماعی» نیز بنیان گذاشته شد. و اگرچه در همان دهه آغازین این قرن، نهاد اجتماعی محوری حامل حقوق سیاسی مصادره شد اما آثار انقلاب مشروطه فراتر از آن بود که استبداد مدرن بتواند با کنار زدن آن، ارتجاع را ممکن سازد.
دبیر علمی همایش ایران 14، بیمه‌های اجتماعی را نخستین نمودهای رفاه اجتماعی مدرن در قرن چهاردهم دانست و تاکید که در کنار این سیاست نوپدید اجتماعی، سیاست‌های مساعدتی که از سنت ایرانی و اسلامی برخوردار بود، نیز تداوم یافت تا وجه مساعدتی نظام رفاهی را برسازد. به گفته باقری: «در دهه سوم و چهارم قرن چهاردهم با تصویب قانون بیمه اجتماعی و تاسیس سازمان بیمه اجتماعی کارگران، مهمترین پایه‌های نظام رفاهی شکل گرفت و در دهه ششم آن با تصویب قانون تامین اجتماعی و قانون اساسی برآمده از انقلاب اسلامی ایران، نظام رفاه اجتماعی در ایران، تقویت و تثبیت شد. با این حال، در دهه‌های بعد با فراز و فرودهای بسیار همراه بود».
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بر این نکته تاکید کرد که بستر سیاست‌گذاری در ایران، فراز و فرودهای بسیاری داشته است. طی قرن گذشته، تاریخ ایران مملو از تصویب قوانین و شکل‌گیری، ادغام و تعطیلیِ سازمان‌های مختلف است. اما با وجود کامیابی‌هایی که ایران تجربه کرده است، به اذعان کارشناسان، هنوز شاخص‌های «جامعیت»، «فراگیری» و «کفایت» که در قانون اسختار نیز مورد تاکید بودند، به حد مورد انتظار نرسیده است و در برخی حوزه‌ها با چالش‌های جدی مواجهایم.
باقری با استناد به مطالعات گروه تولید محتوای همایش و نیز گفتگوها و مصاحبه‌های انجام شده، نقطه‌ی ثقل چالش‌های تاریخی حوزه رفاه اجتماعی را در مفهومی دانست که با عبارت «ناهم‌نوایی» قابل توضیح است. طبق گفته‌ی باقری، به نظر می‌رسد که ناهم‌نوایی در حوزه سیاست‌گذاری رفاه اجتماعی، در سه وجه کاملا ملموس است: در سطح نظری، با پریشانی تئوریک و عدم‌انسجام نظری روبرو هستیم، در سطح ساختاری، با ناسازگاری در سطوح مختلف ساختار این حوزه مواجهایم و در سطح سازمانی، شاهد ناهماهنگی میان سازمان‌های مختلف دولتی و نیز سازمان‌های دولتی و فرادولتی هستیم. به باور وی، آنچه در اینجا با عنوان «ناهم‌نوایی» از آن یاد می‌کند، چالشی است که از دهه‌ی 30 مشاوران هاروارد به آن اشاره کرده‌اند، سپس در دهه‌ی 50 نیز در اولین سمینار رفاهی به بحث کشیده شد و در دهه‌های 70 و 80 خورشیدی نیز هیمن مفهوم در عبارات دیگری، تکیه‌گاه مباحث مرتبط با چالش‌های بود که به قانون ساختار انجامید.
باقری با تاسف بر این نکته تاکید کرد که با وجود تلاش‌های تاریخی متعدد، این چالش همچنان پابرجا است و در سال پایانی قرن باید اذعان کنیم که پاسخ روشنی برای آن نداریم. اینک شاید بتوان گفت که تاسیس وزارت رفاه نیز پاسخ مناسبی برای این چالش نبوده است و به همین دلیل هر بار با ادغام و انحلال روبرو شده است. وی تاکید کرد که یکی از مسائلی که انتظار می‌رود در این همایش به آن پرداخته شود، راهکارهای برای همین چالش اساسی است اما لازم است این طرح بحث فراخوانی برای آکادمی و موسسات پژوهشی حوزه رفاه باشد تا درباره این چالش به دنبال راهکاری جدید باشند.
دبیر علمی همایش، درمورد نحوه‌ی شکل‌گیری محورها و پنل‌های همایش نیز اینگونه توضیح داد که پیش از فراخوان همایش، از کارشناسان درخواست شد تا در حوزه‌های مختلف پرسش‌هایی مطرح کنند و پس از استخراج پرسش‌ها به شیوه استقرایی 14 محور به دست آمد. پس از فراخوان نیز 53 چکیده‌ی تفصیلی دریافت شد. به کمک 18 داور، این چکیده‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت و 23 مورد از آن‌ها در کتاب چکیده مقالات همایش منتشر خواهد شد. 9 مورد از این مقالات نیز در این همایش ارائه خواهد شد.
یاسر باقری درمورد ارکان همایش نیز چنین گفت که شورای سیاست‌گذاری همایش همان اعضای هیئت امنای موسسه هستند و شورای علمی همایش نیز از شورای پژوهشی و مدیران گروه‌های مختلف موسسه تشکیل شده است. همچنین برای تصمیم‌گیری چابک‌تر «کمیته‌ی علمی» به ریاست آقای دکتر کردونی تشکیل شد که دکتر اکبرپور، خانم آشوری، دکتر امیدی، دکتر سلیمانیه و بنده عضو آن هستیم. مدیران اجرایی همایش نیز خانم دکتر بهرامی و خانم ضابطیان هستند که زحمت اصلی همایش را بر عهده داشتهاند. پشتیبانی پژوهش نیز به عهده‌ی بخش اداری و روابط عمومی موسسه بوده است.
از آنجا که امکان ارائه تمام چهارده محور در همایش نبوده، تصمیم بر آن شده که محورها برحسب قرابت موضوعی‌شان با هم ادغام شوند و 7 پنل حاصل شد. پنل‌ها به شرح زیر است:
پنل «بیمه‌های اجتماعی» به چالش‌های سازمان تامین اجتماعی و سایر صندوق‌های بازنشستگی؛ و نیز بیمه اجتماعی بازنشستگی و درمان اختصاص دارد.
در پنل «حکمرانی در حوزه رفاه» به موضوع قانون کار، تشکل‌های ذی‌نفع در این قانون، سه‌جانبه‌گرایی و نظام جامع تامین اجتماعی اختصاص دارد
با توجه به اینکه وجه بیمه‌ای سیاست‌های رفاهی در پنل اول مورد توجه قرار گرفته است، پنل «سیاست‌های رفاهی» به سیاست‌های مساعدتی می‌پردازد.
پنل «اقتصاد رفاه» نیز به موضوع آثار اقتصاد بر شاخص‌های رفاهی معطوف است.
پنل «استحقاق و شهروندی» نیز بیشتر به موضوع شهروندی و جایگاه استحقاق در سیاست‌های رفاهی توجه دارد.
پنل «سمن‌ها در حوزه رفاه اجتماعی» به ارائه خدمات در بخش سوم یا همان سازمان‌های مردم نهاد می‌پردازد.
پنل پایانی یعنی پنل «گفتمان» به رویکردها و مباحث نظری حوزه‌ی رفاه اجتماعی تاکید دارد.
برچسب ها