متناسب‌سازی مستمری‌ها: قاعده‌گذاری با توجه به اصول جهانی و تجربه گذشته در ایران
گزارش کارشناسی «متناسب‌سازی مستمری‌ها: قاعده گذاری با توجه به اصول جهانی و تجربه گذشته در ایران» منتشر شد.
به گزارش روابط عمومی موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، گزارش کارشناسی «متناسب‌سازی مستمری‌ها: قاعده گذاری با توجه به اصول جهانی و تجربه گذشته در ایران»، تألیف عباس خندان و به همت گروه بیمه‌های اجتماعی و محاسبات موسسه، منتشر شد.
یکی از مهم‌ترین کارکردهای سیستم‌های تأمین اجتماعی تأمین درآمد دوران سالمندی و پوشش ریسک کاهش درآمد با طولانی شدن عمر است. سیستم‌های مختلف بازنشستگی به اشکال متفاوتی از اندوخته گذاری کامل، اندوخته گذاری جزئی یا بدون اندوخته سعی در تأمین مالی این هدف دارند. اما صرف‌نظر از شیوه تأمین مالی، در تحقق این هدف شیوه تعیین مزایا نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
این گزارش کارشناسی به سه مسئله اصلی در ارتباط با متناسب‌سازی مستمری‌ها پرداخته است. مسئله نخست اینکه متناسب‌سازی مزایا و مستمری‌ها در سایر کشورها بر چه اساس صورت می‌گیرد؟ این مطالعه تطبیقی-تحلیلی موضوع بخش اول از این گزارش است و نشان می‌دهد کشورها عمدتاً متناسب‌سازی را بر دو مبنای اصلی بر اساس قیمت‌ها یا بر اساس دستمزدها انجام می‌دهند که هرکدام از این دو درواقع رویکرد متفاوتی به مقوله رفاه و فقر دارند. تعدیل بر اساس قیمت باهدف حفظ قدرت خرید یک سبد مشخص از کالاهای مصرفی برای مستمری‌بگیران انجام می‌شود و بنابراین از رویکرد عینی (مطلق) به رفاه و فقر نتیجه می‌شود. این رویکرد در اصطلاح تعدیل قیمتی مستمری‌ها نامیده می‌شود. در مقابل، تعدیل بر اساس دستمزد باهدف حفظ جایگاه نسبی مستمری‌بگیران ازلحاظ مصرفی و درآمدی در جامعه انجام می‌شود و ریشه در نگاه نسبی به رفاه و فقر دارد.
مسئله دومی که در این گزارش مطرح می‌شود این است که در سازمان تأمین اجتماعی مستمری‌ها بر چه اساس و چگونه متناسب‌سازی می‌شوند؟ آیا متناسب‌سازی مستمری‌ها مبتنی بر یک قاعده است یا نه به‌صورت صلاحدیدی و سلیقه‌ای در سال‌های مختلف اعمال می‌شده است؟ در هر دو صورت چه متغیرها یا نشانگرهایی قابلیت توضیح‌دهندگی متناسب‌سازی مستمری‌ها در سازمان را دارند؟ آیا بین متناسب‌سازی مستمری‌ها و چرخه‌های تجاری و سیاسی رابطه‌ای وجود داشته است؟ در پاسخ به این سؤالات ابتدا به‌مرور قوانین مرتبط با متناسب‌سازی مستمری‌ها در سازمان تأمین اجتماعی پرداخته شده است. قوانین مربوط به تعدیل قیمتی، قوانین همسان‌سازی و سایر متناسب‌سازی‌ها ازجمله تضمین حداقل مستمری و کمک‌های جنبی با جزئیات موردبررسی قرار گرفته است و بار مالی این قوانین و اثرگذاری آن‌ها بر میزان مستمری به‌صورت آمار توصیفی ارزیابی شده است.
در فصل دوم گزارش، با تحلیل‌های آماری استنباطی به‌طور کامل به پرسش‌های مربوط به قاعده‌مندی متناسب‌سازی مستمری‌ها در سازمان پاسخ داده شده است. این بررسی و تحلیل در دو سطح انجام گرفته است. ابتدا روند بلندمدت سطح حقیقی شده مستمری‌ها تحلیل شده است. برای این منظور، آمار مستمری‌های پرداختی سازمان تأمین اجتماعی در سال‌های گذشته مرور شده و سپس با استفاده از فیلتر هودریک-پرسکات روند زمانی بلندمدت سطح حقیقی شده مستمری‌ها از چرخه‌ها و نوسانات کوتاه‌مدت آن تفکیک شده است. در آخر نیز تأثیر عوامل مختلف بلندمدت، مانند شرایط مالی و ساختاری سازمان تأمین اجتماعی و وضعیت اقتصادی و جمعیتی و سیاسی کشور بر آن‌ها (هم بخش روند و هم بخش چرخه) ارزیابی و مورد تحلیل قرار گرفته است.
برچسب ها
